1. Luật sư bào chữa là gì?
Luật sư bào chữa là người có kiến thức pháp luật sâu rộng, có kinh nghiệm chuyên môn trong hoạt động tố tụng, là người có bằng cấp, có giấy chứng nhận luật sư, luật sư tiến hành thay mặt biện hộ cho thân chủ của mình để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ trong vụ án hình sự.
2. Các giai đoạn tố tụng trong vụ án hình sự
- Giai đoạn khởi tố vụ án hình sự:
Giai đoạn khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn tố tụng hình sự đầu tiên mà trong giai đoạn này cơ quan có thẩm quyền căn cứ vào các quy định pháp luật tố tụng hình sự tiến hành việc xác định có hay không có các dấu hiệu của tội phạm trong hành vi đã thực hiện, đồng thời ban hành quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự liên quan đến hành vi đó.
- Giai đoạn điều tra vụ án hình sự:
Giai đoạn điều tra vụ án hình sự là giai đoạn tiếp theo của vụ án hình sự, trong giai đoạn này Cơ quan điều tra căn cứ vào các quy định của pháp luật hình sự và pháp luật tố tụng hình sự và dưới sự kiểm sát của Viện kiểm sát tiến hành các biện pháp cần thiết nhằm thu thập và củng cố các chứng cứ, nghiên cứu các tình tiết của vụ án hình sự, tìm ra những tình tiết khách quan của vụ án, phát hiện nhanh chóng và đầy đủ tội phạm, người có lỗi để truy cứu trách nhiệm hình sự và bồi thường thiệt hại về vật chất. Trên cơ sở kết quả của quá trình điều tra Cơ quan điều tra ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án hình sự; hoặc ra bản kết luận điều tra và đề nghị truy tố bị can, đồng thời chuyển toàn bộ tài liệu của vụ án đó cho Viện kiểm sát.
- Giai đoạn truy tố vụ án hình sự:
Trên cơ sở chứng cứ thu thập được và bản kết luận điều tra cùng đề nghị truy tố bị can của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát tiến hành các hoạt động kiểm tra, đánh giá, củng cố chứng cứ. Kể từ ngày nhận hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra, trong thời hạn theo quy định pháp luật tố tụng hình sự và dựa trên loại tội phạm, Viện kiểm sát phải ra một trong các quyết định:
+ Truy tố bị can trước Tòa án;
+ Trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung;
+ Đình chỉ hoặc tạm đình chỉ vụ án; đình chỉ hoặc tạm đình chỉ vụ án đối với bị can.
- Giai đoạn xét xử vụ án hình sự:
+ Giai đoạn xét xử sơ thẩm:
Phiên tòa hình sự sơ thẩm bao gồm các thủ tục sau:
-
Thủ tục bắt đầu phiên tòa;
-
Thủ tục tranh tụng tại phiên tòa;
-
Nghị án và tuyên án.
+ Giai đoạn xét xử phúc thẩm:
Xét xử phúc thẩm là việc cơ quan có thẩm quyền xem xét lại phần nội dung của bản án, quyết định của Tòa án nhân dân cấp xét xử sơ thẩm bị kháng cáo, kháng nghị. Nếu xét thấy cần thiết, có thể xem xét các phần khác của bản án, quyết định không bị kháng cáo, kháng nghị.
3. Vai trò của luật sư bào chữa
Trong vụ án hình sự, vai trò của luật sư bào chữa có vai trò vô cùng quan trọng. Luật sư có quyền tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ từ khi một người bị Cơ quan điều tra triệu tập lấy lời khai do bị tố cáo, do bị kiến nghị khởi tố; tham gia với tư cách người bào chữa từ khi quyết định khởi tố bị can, từ khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử; tham gia với tư cách người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị hại, người có quyền và nghĩa vụ liên quan trong vụ án hình sự.
Luật sư là người có trình độ am hiểu pháp luật sâu sắc, bằng trình độ chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình hành nghề, luật sư sử dụng các biện pháp theo quy định pháp luật để bảo vệ một cách tốt nhất quyền và lợi ích của thân chủ. Cụ thể vai trò của luật sư bào chữa trong vụ án hình sự được thể hiện như sau:
+ Trong vụ án hình sự, bị can, bị cáo hoặc người nhà của bị can, bị cáo có thể là đối tượng không có sự am hiểu về quy định pháp luật. Điều này sẽ gây ra bất lợi cho bị can, bị cáo khi tham gia tố tụng. Do đó, khi có sự tham gia bào chữa của luật sư, luật sư sẽ là người giải thích quyền và lợi ích hợp pháp, những thông tin cần thiết cho bị can, bị cáo để bị can hiểu rõ những quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong quá trình tham gia tố tụng. Bên cạnh đó, luật sư là người giúp thân chủ bình tĩnh suy xét, đánh giá tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi.
+ Luật sư có thể tham gia gặp trực tiếp bị can trong quá trình bị can bị tạm giam để động viên tinh thần bị can giúp bị can bình tĩnh hơn, đồng thời luật sư có thể tham gia hỏi cung cùng điều tra viên để tránh trường hợp bức cung, nhục hình.
+ Luật sư sẽ nghiên cứu hồ sơ vụ án, thu thập những chứng cứ cần thiết để từ đó tìm ra định hướng bào chữa nhằm bảo vệ những quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ.
+ Luật sư tham gia gặp gỡ, đưa ra ý kiến kiến nghị đối với cơ quan tiến hành tố tụng để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của thân chủ.
+ Tại phiên tòa xét xử, luật sư tham gia xét hỏi, đưa ra luận cứ, tranh luận với Viện kiểm sát để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ.