Cơ chế bảo vệ cổ đông nhỏ trong công ty cổ phần

1. Những vấn đề cơ bản

Trong công ty cổ phần; các cá nhân, pháp nhân có quyền được góp vốn để thành lập công ty cổ phần hoặc cùng góp vốn để làm tăng vốn điều lệ thông qua việc mua cổ phiếu do công ty phát hành. Những tổ chức, cá nhân có hành vi như vậy được gọi là cổ đông.
Trong đó các cổ đông sẽ có tỉ lệ góp vốn khác nhau do họ nắm giữ cổ phiếu khác nhau. Sẽ có những cổ đông nắm giữ nhiều cổ phiếu và cũng sẽ có những cổ đông nắm giữ ít, do đó nó đã tạo ra sự khác biệt giữa các cổ đông. Trong luật Doanh nghiệp vẫn chưa có khái niệm thế nào là cổ đông lớn và cổ đông nhỏ mà chỉ đưa ra khái niệm chung cho cổ đông. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể biết được cổ đông nhỏ là gì thông qua cách hiểu gián tiếp được ghi nhận trong Luật Chứng khoán 2019. Theo đó, đối với cổ đông lớn luật quy định là “những cổ đông nắm giữ 5% trở lên số cổ phiếu có quyền biểu quyết của một tổ chức phát hành” (Khoản 18 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019). Do đó, có thể hiểu rằng cổ đông nhỏ sẽ là những cổ đông có tỉ lệ nắm giữ số cổ phiếu có quyền biểu quyết của 1 tổ chức phát hành không quá 5%. Trong đó, các cổ đông nắm giữ những cổ phần sau thì có quyền biểu quyết: Cổ phần phổ thông và cổ phần ưu đãi biểu quyết
Chính vì có sự phân biệt giữa các cổ đông với nhau đã tạo ra những tương quan nhất định cho hai bên. Với những cổ đông lớn, họ sẽ có quyền lớn hơn so với những cổ đông nhỏ, dẫn đến việc có sự đối xử không bình đẳng bởi bản chất của công ty cổ phần là công ty đối vốn, càng góp nhiều thì quyền lợi càng nhiều.

2.Các phương án bảo vệ cổ đông nhỏ

Chính vì vậy, việc đặt ra các quy định, cơ chế bảo vệ cho cổ đông nhỏ là hoàn toàn cần thiết. Cổ đông có 4 quyền cơ bản bao gồm: quyền được tiếp cận thông tin doanh nghiệp, quyền sở hữu và chuyển nhượng cổ phần, quyền tham dự và bỏ phiếu trong các kì họp Đại hội đồng Cổ đông, quyền được chia sẻ lợi nhuận.

• Theo đó, việc đầu tiên là các doanh nghiệp bắt buộc phải có một buổi hướng dẫn, đào tạo cho các cổ đông mới về vấn đề quyền lợi, nghĩa vụ của cổ đông để giúp họ nắm vững các quyền lợi, nghĩa vụ của mình.

• Thứ hai, điều lệ của công ty phải có các quy định về khiếu nại cho các cổ đông; điều lệ công ty được lập dựa trên các nguyên tắc quản trị công ty của OECD.

• Thứ ba, các cổ đông nhỏ là cá nhân cũng có thể cùng nhau liên kết, tạo thành hội đoàn (association) để quyền lợi của họ luôn được bảo đảm ngang bằng với các cổ đông lớn.      

Đó là một số cách thức để bảo vệ cổ đông nhỏ trong công ty cổ phần. Như vậy, bảo vệ NĐT là các cổ đông thiểu số sẽ góp phần đảm bảo thị trường chứng khoán, thị trường tài chính hoạt động hiệu quả, minh bạch, thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước.